گام های طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای

گام های طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای
۳.۸/۵ - (۲۴ امتیاز)

گام های طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای

همان طور که در مطالب قبل گفته شد، در روش آبیاری قطره ای، آب مورد نیاز گیاه با فشار کم و از طریق شبکه لوله ها در سطح مزرعه توزیع و به طور مستقیم توسط گسیلنده ها در اختیار ریشه گیاه قرار می­گیرد. حال در این بخش به اطلاعات و موارد لازم جهت طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای اشاره خواهیم کرد.  

پیش از طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای، لازم است که اطلاعات کاملی از وضعیت توپوگرافی منطقه، نوع خاک و ویژگی های مربوط به خاک، منبع آب و محل قرار گیری منبع، کمیت و کیفیت آب موجود، نوع گیاه و خصوصیات کشت، شرایط اقلیمی و اقتصادی و اجتماعی تهیه شود و با در نظر گرفتن کلیه این شرایط بهترین شکل ممکن طراحی و اجرا گردد.

 

در قدم اول جهت طراحی باید به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز جهت طراحی پرداخته شود

  • تهیه نقشه های مورد نیاز طرح

نقشه های مورد نیاز شامل نقشه های عمومی طرح که در آن باید محدوده طرح، محل عبور جاده ها، لوله های آب، محل چاه ها و مخازن آب، تاسیسات و… مشخص شود. نقشه های توپوگرافی و نقشه پروفیل طول مسیر لوله اصلی و نیمه اصلی طرح نیز ازجمله نقشه هایی است که پیش از طراحی باید تهیه شود.

  • آنالیز کیفی نمونه آب

این عمل توسط آزمایشگاه های تخصصی کیفیت آب انجام می­گیرد. آنالیزهای مورد نیاز آب برای استفاده در سیستم آبیاری قطره ای، شامل تعیین مقدار املاح محلول در آب آبیاری، سختی آب، مواد جامد معلق، کل املاح محلول (TDS)، قابلیت هدایت هیدرولیکی (EC)، نیاز اکسیژن بیولوژیکی آب (BOD)، نیاز اکسیژن شیمیایی آب (COD)، مواد آلی، اکسیژن حل شده (DO)، آهن، سولفید هیدروژن، باکتری های احیا کننده سولفات و اسیدیته می­باشد.

 با توجه به نتایج حاصل از این آنالیزها می توان نیاز یا عدم نیاز سیستم به تصفیه را مشخص کرد. همچنین می توان در صورت نامطلوب بودن کیفیت آب از قطره چکان های مقاوم در برابر گرفتگی و یا قطره چکان های خود شوینده و یا قطره چکان های قابل شست و شو استفاده کرد.

  • تعیین خصوصیات خاک

در پروژه های با وسعت زیاد تهیه نقشه های خاکشناسی توصیه می­ گردد. نقشه های خاکشناسی اطلاعاتی از قبیل سری خاک ها، بافت خاک، نفوذپذیری، عمق لایه محدود کننده نفوذ ریشه و آب، شوری و یا قلیاییت خاک، میزان گچ و آهک، حاصلخیزی و عمق سفره آب زیر زمینی را به طراح و مجری طرح خواهد داد.

بخوانید  راه های مبارزه با شوری خاک

اما به طور کلی در هر طراحی اطلاعاتی درباره بافت و ساختار خاک الزامی بوده و طراح باید با اطلاع از این موارد اقدام به طراحی سیستم آبیاری قطره ای کند.

  • اطلاعات مربوط به گیاه

اطلاعات گیاهی از جمله نوع محصول مورد کشت، نقشه کاشت (شامل فاصله بین ردیف های کشت و یا ردیف درختان است)، تاریخ کاشت و برداشت، سن درخت برای تعیین نیاز آبی، سطح سایه انداز بخش هوایی گیاه، عمق ریشه و… برای یک طراحی اصولی لازم است. این اطلاعات در تعیین میزان دبی قطره چکان ها ، نیاز آبی گیاه و … اهمیت دارد.

  • اطلاعات هواشناسی

اطلاعات اقلیمی و هواشناسی شامل درجه حرارت، رطوبت نسبی، سرعت باد، ساعات آفتابی، میزان بارندگی و شدت تبخیر است. اطلاعات هواشناسی ماهانه برای حداقل یک دوره ۱۰ ساله برای تعیین نیاز آبی با دقت قابل قبول کافی است.

طراحی سیستم آبیاری موضعی با WaterGEMS

پس از تعیین اطلاعات لازم به محاسبه پارامترهای طراحی پرداخته می ­شود

  • تعیین جانمایی درختان و سطح سایه انداز گیاه
  • قطره چکان ها شامل نوع قطره چکان ها، دبی قطره چکان، فشار کارکرد قطره چکان ها، تعداد قطره چکان ها، فاصله قطره چکان ها، آرایش قطره چکان ها، درصد سطح خیس شده خاک توسط قطره چکان ها
  • حداکثر تبخیر تعرق روزانه گیاه
  • تعیین نیاز آبی گیاه یا حداکثر تعرق روزانه : از آنجایی که هدف آبیاری قطره ای فقط رساندن آب به سطح سایه انداز و خیس کردن آن است، باید فقط آب مورد نیاز برای تعرق از سطح خیس شده تامین شود و تبخیر در این بخش در نظر گرفته نمی­ شود.
  • حداکثر عمق آبیاری که با در نظر گرفتن ظرفیت ذخیره آب در خاک، درصد سطح خیس شده، عمق موثر ریشه و ضریب رطوبت سهل الوصول تعیین می­گردد.
  • حداکثر دور آبیاری که عبارت است از مدتی که حداکثر ذخیره رطوبتی خاک توسط تعرق گیاهی به مصرف می­رسد.
  • دور آبیاری طراحی که در روش آبیاری قطره ای به منظور تهویه مناسب ریشه گیاه دور آبیاری را نمی­توان کمتر از یک روز (برای خاک های سبک) و بیشتر از چهار روز (برای خاک های سنگین) در نظر گرفت.
  • نیاز خالص آبیاری: مقدار آبی است که باید در هر آبیاری در منطقه توسعه ریشه ذخیره شود تا نیاز آبی گیاه در یک دور آبیاری تامین گردد.
  • راندمان آبیاری که در آبیاری قطره ای حدود ۹۰ تا۹۵درصد در نظر گرفته می ­شود.
  • نیاز ناخالص آبیاری: در مناطقی که بارندگی سالانه اندک است و مقدار باران به اندازه ای نیست که نیاز آبشویی نیز برطرف شود باید میزان نیاز ناخالص آبیاری بر اساس میزان آب مورد نیاز جهت آبشویی تعیین شود.
  • حجم ناخالص آبیاری
  • مدت آبیاری و ساعات آبیاری در طول شبانه روز
  • حداکثر تعداد نوبت آبیاری
بخوانید  آشنایی با اجزای سدها

گام های طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای

طراحی هیدرولیکی نیز با توجه به در نظر گرفتن جنبه های اقتصادی باید مورد توجه قرار گیرد، از جمله ضوابط فنی می توان به موارد زیر اشاره کرد

  • شبکه طوری طراحی شود که کمترین میزان لوله های اصلی، نیمه اصلی و لترال در آن به کار برده شود.
  • قطر لوله فرعی و رابط کوچکترین مقدار انتخاب شود.
  • یکنواختی توزیع آب خروجی قطره چکان ها در کل سطح در حد قابل قبول باشد.
  • یکنواختی فشار آب باید در حدی باشد که با در نظر گرفتن تغییرات ساخت قطره چکان ها و طرز آرایش آن ها، درصد یکنواختی توزیع آب قطره چکان ها حفظ شود.
  • ظرفیت شبکه باید به نحوی طراحی شود که نیاز آب آبیاری گیاه مورد نظر را در زمان حداکثر مصرف به طور کامل تامین گردد.  

 

در طراحی هیدرولیکی موارد زیر طراحی می ­شود

  • طراحی لوله لترال که شامل جنس لوله، نوع لوله، قطر لوله و حداکثر طول مجاز لترال است.
  • طراحی لوله مانیفلد: در طراحی لوله رابط یا مانیفلد مواردی چون جنس لوله، نوع لوله، قطرهای مجاز، حداکثر طول مجاز، طول مناسب مانیفلد، قطر مناسب مانیفلد و فشار مورد نیاز در ابتدای مانیفلد محاسبه می ­شود.
  • طراحی لوله اصلی و نیمه اصلی: در این نوع آبیاری، لوله های اصلی به لوله هایی گفته می­شود که وظیفه دریافت آب از ایستگاه کنترل مرکزی و انتقال و توزیع آب را به عهده دارد.
  • همچنین طراحی سیستم کنترل مرکزی: واحد کنترل مرکزی از دستگاه هایی تشکیل شده که آب پمپاژ شده را پس از تصفیه و در صورت لزوم افزودن کود و با کنترل دقیق میزان دبی و تنظیم فشار وارد لوله اصلی شبکه آبیاری قطره ای می کند. این واحد به طور کلی شامل پمپ، دبی سنج، پایه شیر تنظیم فشار، شیر تخلیه هوا، تانک کود و یا دستگاه تزریق کود، فشارسنج و شیرهای شست و شو دهنده صافی می شود.طراحی هرچه دقیق تر، سیستم های آبیاری سبب رسیدن به راندمان قابل قبول و بازدهی اقتصادی مناسب می­شود بنابراین طراح باید این کار را با حداکثر اطلاعات دقیق به انجام رساند.
دیدگاه‌ها ۰
ارسال دیدگاه جدید