آشنایی با ایستگاه فیلتراسیون آبیاری
ایستگاه فیلتراسیون در آبیاری
منابع آبی استفاده شده در کشاورزی دارای کیفیتهای متفاوتی هستند و این منابع ممکن است دارای ناخالصیهایی باشند که منجر به ایجاد گرفتگی، آسیب و فرسایش اجزای سیستمهای آبیاری شود. بنابراین وجود یک بخش به نام ایستگاه فیلتراسیون در یک سیستم آبیاری ضروری میباشد. ایستگاه فیلتراسیون به یک یا چند نوع فیلتر گفته میشود که وظیفه تصفیه ناخالصی و ذرات معلق از قبیل ماسه، سیلت، ذرات ریز معدنی، جلبک و… از آب آبیاری را دارد. کاربرد ایستگاه فیلتراسیون آبیاری محافظت از اجزای سیستم آبیاری از قبیل پمپها، خطوط لوله، شیرآلات، آبپاشها، قطره چکانها و… در مقابل گرفتگی، سایش، رسوب میباشد.
ایستگاه فیلتراسیون چه ضرورتی دارد؟
– از ورود ماسه، چوب، شنهای درشت، جلبکها به پمپ آب جلوگیری کرده و مانع از ساییدگی، آسیب رسیدن به پروانه و دیگر اجزاء پمپ و مانع از کاهش توان و بازده پمپ میشود. ساییدگیهای ایجاد شده بر اثر وجود ماسه در آب با گذشت زمان میتواند منجر به ساییدگی و از دست دادن توان و بازده پمپ شوند و عملکرد سیستم آبیاری را تحت تأثیر قرار دهند.
-از آسیب و گرفتگی لولهها، لترال، آبپاشها و بهویژه قطره چکانها در آبیاری قطرهای جلوگیری میکند. هرچند در طراحیهای مدرن، نازلهای قطرهچکانها دارای مکانیسم خودشویندگی هستند اما وجود سیستم فیلتراسیون امکان بروز گرفتگیهای احتمالی را از بین میبرد.
– از رسوب شن و ماسه و دیگر ناخالصیها در شیرآلات جلوگیری کرده و مانع از خوردگی، سایش و خرابی شیرآلات میشود.
– از افت فشار در سیستم و نچرخیدن آبپاشها در اثر گرفتگی جلوگیری میکند.
– باعث یکنواختی پاشش آب در آبپاشها در سیستمهای بارانی میشود.
اجزای ایستگاه فیلتراسیون
-فیلترها (فیلتر توری، شنی، دیسکی، هیدروسیکلونی)
-متعلقات و اتصالاتی مانند کلکتورها، شیرها شامل شیر پروانهای و شیر گازی، مانومتر، واشر آببند، الکتروپمپ، سیلیس، کوارتز، پیج و مهره ایی
-سیستم شستشو، شیر تخلیه هوا و…
انواع فیلترهای آبیاری
-فیلترهای توری
-فیلترهای شنی
-فیلترهای دیسکی
-فیلترهای هیدروسیکلون…
-تانک تزریق کود و مواد شیمیایی
فیلترهای توری
این فیلترها از صفحاتی توری تشکیل شدهاند که این صفحات بر روی یکدیگر قرار گرفته و سدی فیزیکی در برابر ذرات معلق ایجاد میکنند. روی این صفحات توری سوراخهایی وجود دارد که در اصطلاح علمی به آنها مش گفته میشود. وظیفه این مشها مسدود کردن راه ذرات معلق در آب و عبور آب تصفیهشده از خود میباشد. بهعنوانمثال یک صفحه توری ۱۰۰ مش، دارای ۱۰۰ سوراخ در هر اینچ صفحه است. هرچه اندازه این مشها (سوراخها) بزرگتر باشد، فیلتر ضعیفتر و هرچه کوچکتر و ریزتر باشند توان فیلتر بالاتر میباشد و مانع عبور ذرات ریزتری میشود. در صورت کاهش فشار آب تا ۰٫۵ بار باید عمل تمیز کردن و بازرسی فیلترها انجام گیرد.
برای تمیز کردن صفحات این نوع فیلترها دو روش وجود دارد:
-خود شویندگی فیلتر با معکوس کردن جریان آب
-جداسازی و شستشوی دستی
فیلترهای شنی (تانک شن و ماسه)
فیلترهای شنی معمولاً از مخازن استیل ضدزنگ و یا فولاد کربن روکش شده ساخته میشوند که داخل مخازن ماسه سیلیسی خرد شده میباشد. آب به هنگام عبور از این لایههای شن و ماسه مخصوص، ناخالصی خود را جا گذاشته و تصفیه میشوند. این نوع از فیلترها در مواردی که مواد و ذرات آلاینده آب زیاد باشند کاربرد زیادی دارد. رتبهبندی میکرون فیلترهای شن و ماسه بستگی بهاندازه ذرات شن بکار گرفته در این فیلترها دارد.
فیلترهای دیسکی
این نوع فیلترها عملکردی مشابه فیلترهای توری دارند و تفاوت آنها با فیلترهای توری در وجود دیسکهای انعطافپذیر به جای صفحات توری است. فیلترهای دیسکی انتخاب خوبی برای سیستمهایی است که نمیتوانند بهطور مکرر سرویس و بازرسی شوند. دلیل این مهم سطح اضافی است که این نوع از فیلترها در اختیار شما قرار میدهد تا امکان تجمع بیشتری از آلایندها و ذرات معلق را فراهم میکند. همانند فیلترهای توری، فیلترهای دیسکی در دو مدل خودشوینده و دستی به بازار عرضه میشوند.
فیلترهای هیدروسیکلونی (گریز از مرکز)
عملکرد این فیلتر به این شکل است که آب به صورت گردان و گرداب مانند وارد فیلتر شده و این چرخش دورانی آب منجر به پرتاب شدن آلایندهها و ناخالصیهای آب به سمت دیواره فیلتر شده و آنها را به سمت مخزن پایین هدایت میکند. در این فیلترها درصورتیکه بهدرستی نصب و طراحی شده باشند تا ۹۸ درصد از مواد و ناخالصیهای جامد تا ۷۴ میکرون و بزرگتر را از آب جدا میکنند. به دلیل مکانیسم و حالت طراحی و جدا بودن مخزن آلایندهها، یکی از مزیتهای این نوع از فیلترها مقاومت بالا در مقابل افت فشار میباشد. ذکر این نکته ضروری است که تمامی سیستمهای فیلتراسیون و جداکنندهها در محدوده جریان خاصی عمل میکنند، این مسئله در این نوع فیلتراسیون دارای اهمیت بیشتری است. بنابراین برای کارکرد بهتر فیلترهای گریز از مرکز، بایستی یک فشار حداقلی و حداکثری در ورودی آن داشته باشیم.
تانک کود
ترکیب کودهای محلول و آفتکشها با آب آبیاری در این بخش انجام میگیرد. مکانیسم عمل تانک کود ایجاد اختلاف فشار در ورودی و خروجی تانک میباشد. از طریق این تانکها میتوان انواع کودهای شیمیایی و مواد مغذی مورد نیاز گیاه را به آسانی در اختیار آن قرار داد. علاوه بر کود مایع، این تانکها عملکرد مثبتی در تزریق سموم دفع آفات مانند علفکشها، نماتدها، آفتکشها و … دارند. همچنین در صورت گرفتگی در لولهها و قطرهچکانها میتوان با تزریق مواد شیمیایی مشکلات را رفع کرد.
۳ نوع سیستمهای کنترل فیلتراسیون
سیستمهای کنترل فیلتراسیون آبیاری به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
- سیستم دستی
- سیستم نیمه اتوماتیک
- سیستم کاملاً اتوماتیک
در سیستمهای فیلتراسیون دستی، عملیات شست و شوی فیلترها از طریق شیرهای دستی و توسط نیروی انسانی انجام میگیرد. به همین ترتیب در سیستمهای نیمه اتوماتیک، عملیات شستوشو بهوسیله شیرهای کوچک موجود در تابلو کنترل سیستم و نیروی انسانی به تعداد لازم در روز (معمولاً یک تا دو مرتبه) و در سیستمهای تمام اتوماتیک، شستوشو بهوسیله تابلو کنترل سیستم و بهصورت کاملاً اتوماتیک در زمان افت فشار و بدون نیاز به دخالت نیروی انسانی انجام میشود.