پدیده رگاب یا فرسایش داخلی چگونه رخ می دهد؟

پدیده رگاب یا پدیده روباه یک فرآیند فرسایشی است که تحت تأثیر جریان نشت رو به بالا در زیر سازه‌های آبی رخ می‌دهد و در صورت عدم توجه کافی برای مقابله با آن ممکن است پایداری و ایمنی سازه هیدرولیکی را تحت تأثیر جدی قرار دهد. سد ها فواید زیادی را برای یک جامعه فراهم می سازند. از جمله فواید ضروری می توان به ذخیره آب شهری، آبیاری، تولید انرژی و کنترل سیلاب اشاره نمود. هنگامی که یک سد دچار شکست شده و آب ذخیره شده از طریق شکاف آزاد می گردد، منجر به تخریب سازه های موجود در پایین دست، مرگ و میر و خسارت های محیط زیستی می شود. بزرگی این سیلاب معمولا بسیار بیشتر از سیلاب های معمولی، و زمان حادثه بسیار کوتاه تر از سیلاب های بارش-رواناب است. بر اساس گزارش کمیسیون بین المللی سد های بزرگ (icold) حدود ۳۸% شکست سد ها در جهان توسط روگذری جریان، بنابر ظرفیت ناکافی سرریز یا شسته سرریز توسط جریان های بزرگ، حدود ۳۳% به علت نشت یا پدیده رگاب در بدنه سد، حدود ۲۳% در رابطه با مشکلات پی، و بقیه به دلیل ایجاد موج لرزه ای، لغزش خاکریز، آسیب زلزله و روانگرایی می باشد. با توجه به خسارات جانی، مالی، آسیب های محیط زیستی و انعکاس های اقتصادی، پیشبینی شکاف سد و محاسبه هیدروگراف خروجی جریان ناشی از شکست سد باید مورد توجه قرار گیرد. شکاف یک باز شدگی در بدنه سد می باشد که به دلیل روگذری یا رگاب در سد خاکی ایجاد می شود. وقوع پدیده رگاب ناشی از ایجاد آبراهه هایی در قسمت های نفوذ پذیر سد خاکی است که این آبراهه از پایین دست سد شروع شده و به طرف بالادست گسترش می یابد. زمانی که تراز بالای شکاف به تراز سطح آب می رسد، حجم عظیمی از آب وارد شکاف شده و سد ریزش می کند.