انواع دیوارهای سیل بند

عملکرد انواع دیوارهای سیل بند

دیوارهای سیل بند در حقیقت سازه هایی مصنوعی هستند که از مواد دست سازی همچون بتن یا سنگ ساخته شده اند. وظیفه ی اصلی انواع این دیوارها ممانعت از پیشرفت و گسترش سیلاب ها می باشد که از این طریق آب های روان را هدایت می کنند. انتخاب نوع احداثی دیوارهای سیل بند در درجه اول به میزان و نوع سیلاب مورد انتظار در منطقه ی محل ساخت بستگی دارد. ساخت و طراحی دیوارهای سیل بند بسیار مهم است زیرا کوچکترین خطا در آن، خطرات جبران ناپذیری به دنبال دارد. در حالت کلی دو نوع سیل بند مطرح می گردد. یکی از آن ها سیل بندهای رودخانه ای است که در حاشیه ی رودخانه ها انواع دیوارهای سیل بند کشیده می شود تا مانع از ورود آب به مناطق شهرنشین یا زمین های کشاورزی گردد و از خسارت های ناشی از سیلاب جلوگیری می کند. انواع سیل بند به صورت طولی و عمودی از مواد مختلفی در حاشیه ی رودخانه ها ساخته می شوند. همچنین سیل بندهای ساحلی نوع دیگری از سیل بندها هستند که در حاشیه ی دریاها ساخته می شوند که باید از ورود آب دریا به ساحل زمانی که سطح آب دریا در حال بالا آمدن است، جلوگیری نماید و بتواند ضربه های ناشی از موج دریا را مهار نماید. انواع  سیل بند باید این توانایی را داشته باشند که در برابر فشار وارد شده توسط آب مقاومت نمایند.

انواع دیوارهای سیل بند

در کنترل سیلاب احداث انواع دیوارهای سیل بند در حاشیه ی رودخانه ها مطرح می گردد که باید مطالعات دقیق و حساب شده در منطقه ی مورد نظر انجام گیرد. تقسیم بندی های مختلفی برای انواع این دیوارها وجود دارد. به عنوان مثال می توان داین دیوارها را بر اساس مواد و مصالح به کار رفته در آن ها طبقه بندی کرد و یا اینکه بر اساس میزان انعطاف پذیری انواع دیوارهای سیل بند، این طبقه بندی را انجام داد که در ادامه به این دو نوع طبقه بندی اشاره می گردد. از لحاظ مواد به کار رفته در ساخت انواع دیوارهای سیل بند، یکی از انواع آن، دیوار سیل بند بتنی است که همان طور که از اسمش مشخص است جنس اصلی بدنه و ساختار آن بتن می باشد و خود انواع متنوعی دارد. یکی از انواع آن دیوار بتنی وزنی است.

این دیوار با بدنه ی بتنی و وزن زیاد در اراضی که دارای مقاومت نسبتا مناسبی هستند ساخته می شود. دیوار بتنی پشت بند دار یکی دیگر از انواع دیوارهایی از جنس بتن می باشد که دارای مقاومت بالایی در مهار سیلاب دارد. یکی دیگر از انواع دیوارهای بتنی که می توان آن را قابل استفاده ترین نوع دانست که معمولا از این نوع در ساخت دیوارهای سیل بند استفاده می شود، دیوار بتنی پایه دار می باشد که به شکل T معکوس می باشد و به همین نام یعنی T معکوس طره ای شناخته می شود. این دیوارها دارای قسمت پایه یا همان شالوده هستند و همچنین قسمتی به نام دیوار یا همان سیل بند را دارا هستند.

در زمین های مختلف قابل اجرا هستند. نیاز به زبانه ی برش (Shear key) در صورتی که در روی خاک ساخته شوند وجود دارد ولی این نیاز برای ساخت بر روی سنگ وجود ندارد. در زمین های با شرایط نامناسب نیز این دیوارهای T معکوس طره ای قابل اجرا هستند ولی نیاز به استفاده از پی شمعی است. نوع دیگری از دیوارها که در زمین های با مقاومت پایین که احتمال فرسایش آن زیاد است، دیوارهای طره ای شکل I و L که دیوار بتنی در بالای سپر یا شمع آن ها ساخته می شود. یکی دیگر از انواع دیوارهای سیل بند بتنی، دیوارهای صندوقه ای است که جزء ای از دیوارهای ساحلی به شمار می روند.

دسته ی دوم انواع دیوارهای سیل بند، دیوارهای سنگی است که خود انواع مختلفی دارد. در منطقه هایی که سنگ کافی و مناسب در دسترس باشد، با جمع کردن سنگ ها و انباشته شدن آن ها در راستای طولی رودخانه ها و پرشدن فضاهای خالی توسط رسوبات نوع مستحکم دیوار سیل بند سنگی به نام خشکه چین احداث می گردد. دیوارهای گابیونی یا همان توری سنگی نوع دیگری از انواع دیوارهای سیل بند از جنس سنگی است که در این نوع سازه ها  در حاشیه ی رودخانه جعبه های توری سنگی با قلوه سنگ ها پر می شود.

اگر در محل مورد نظر مصالحی مانند سنگ و سیمان و یا ماسه فراوان باشد برای مهار و کنترل سیلاب می توان از انواع دیوارهای سیل بند سنگی با این مصالح احداث کرد که بسیار هم مقاوم هستند و ساخت آن ها مقرون به صرفه می باشد. نوع دیگری از انواع این دیوارها بر اساس مصالح به کار رفته در آن ها نوع بلوکی است که از بلوک های پیش ساخته در ساخت آن ها استفاده می گردد. در یکی دیگر از انواع این سیل بند برای ساخت از چوب استفاده می شود که بیشتر در رودخانه هایی با سیلاب های اندک می توان از آن استفاده کرد که البته قطع درختان و استفاده از چوب آن ها آثار مخرب زیستی به همراه دارد ولی در جایی که مصالح دیگر در دسترس نباشد، قابل استفاده است.

گوره ها یکی دیگر از انواع دیوارهای سیل بند هستند که از خاک مقاوم در ساخت آن استفاده می شود و جزء قدیمی ترین روش ها در کنترل و مهار سیلاب می باشد. در حاشیه رودخانه هایی که خاک هایی سست دارند، از شمع های پهلو به پهلو به عنوان دیوارهای سیل بند استفاده می شود. سپرهای فولادی یکی دیگر از انواع دیوارهای سیل  بند می باشد که البته احداث آن ها نسبتا گران قیمت است. آخرین نوع از انواع دیوارهای سیل بند ساخت آن ها با مصالح به صورت ترکیبی است که با مطالعات دقیق برای بعضی مناطق استفاده می گردد.

از لحاظ دسته بندی انعطاف پذیری یک دسته دیوارهای سیل بند صلب هستند مانند دیوارهای بتنی و نوع دیگر دیوارهای انعطاف پذیر اند مانند دیوارهای خشکه چین. انواع دیوارهای سیل بند موقت به گونه ای طراحی می شوند که بتوانند در موقعیت های بحرانی، سیلاب را سریع مهار نمایند.

مزایا و معایب انواع دیوارهای سیل بند

 انواع دیوارهای سیل بند بسته به نوع مواد و محل ایجاد آنها دارای مزایا و معایبی هستند. مهمترین مزیت این دیوارها جلوگیری از خسارات ناشی از سیلاب ها است که اهمیت دیوار سیل بند را نشان می دهد. وجود انواع این دیوارها در حاشیه ی رودخانه ها مانع از ورود سیلاب به داخل شهر و زمین های کشاورزی می شود و کمک بزرگی به حفاظت مناطق نزدیک رودخانه ها دارد. از دیگر مزیت ها انواع این دیوارها استفاده از مواد و مصالح مختلف همچون بتن و سنگ در ساخت آن ها است.

به علاوه ها از مصالحی مانند چوب ، آجر و … نیز می توان در ساخت انواع دیوارهای سیل بند به کار برد که باید با توجه به مکان مورد نظر و نوع دیوار این مصالح انتخاب گردند. ساخت انواع دیوارهای سیل بند می تواند علاوه بر حفاظت، ظاهری زیبا به منطقه دهد. از این دیوارها در حاشیه ی رودخانه هایی که داری عرض کم هستند و برای مراقبت و نگهداری از تاسیساتی همچون پل ها می توان استفاده کرد.

البته در کنار این مزایا، معایبی نیز برای ایجاد انواع سیل بند مطرح است. هزینه ی بالای ساخت انواع دیوارهای سیل بند یکی از این معایب به شمار می رود. به علاوه دیوارهای سیل بند برای افزایش کارایی نیاز به نگهداری و حتی تعمیر دارند که اگر به درستی و به موقع انجام نگیرد می تواند خسارات جبران ناپذیری به بار آورد. بنابراین صرف هزینه ی بالا برای این امور نیز از جمله معایبی است که می توان یادآور شد. در صورت وجود زمین های کشاورزی در اطراف رودخانه ها  با کشیدن این دیوارها امکان استفاده از آب برای کشاورزان محدود می شود. به هر حال دست بردن در طبیعت باعث تغییر در شرایط زیستی و محیطی می گردد که این خود آسیب ها و زیان های متعددی به همراه دارد.

 طراحی انواع دیوارهای سیل بند

برای احداث و اجرای انواع دیوارهای سیل بند باید تمام جوانب کار در نظر گرفته شود و اطلاعات لازم در این زمینه کسب گردد. توجه به آب و هوای منطقه، میزان سیلاب های آن ناحیه ، بررسی رسوبات و مطالعه ی خاک رودخانه از جمله عواملی است که باید مد نظر قرار گیرد. یکی از مطالعه های مهم در زمینه طراحی دیوارهای سیل بند، به دست آوردن اطلاعات هیدرولیکی است که در این مطالعات هم خصوصیات جریان آب شناسایی می شود و هم ویژگی های رسوبات منطقه مورد مطالعه قرار می گیرد. به علاوه حتی از لحاظ زیست محیطی و حتی از لحاظ اجتماعی باید و مطالعات کاملی برای طراحی انواع دیوارهای سیل بند صورت گیرد.

مانع های آب قابل حمل

به جزء احداث انواع دیوارهای سیل بند راه سازه ای دیگری که در مهار سیلاب کارایی دارد، استفاده از روش نسبتا جدید مانع های آب قابل حمل می باشد که دو نوع بادی و آبی دارد. بدنه ی این مانع ها از جنس ورقه های لاستیکی تشکیل شده است که این ورقه ها توسط الیافی با مشخصات خاص تقویت می گردند. ویژگی این ورقه های انعطاف پذیری آن ها به همراه مقاومت بالای آن ها است. در این مانع ها ورقه ای لاستیکی را به شکل تیوپ درآورده و با فشار آب و یا فشار هوا آن را پر می کنند. وقتی که سازه از آب یا هوا پر شد، به صورت یک سد عمل می کند. نوع بادی به دلیل مقرون به صرفه بودن و سهولت استفاده بیشتر مورد اجرا قرار می گیرد.

هزینه ی پایین اجرای این مانع ها نسبت به انواع این دیوارها از مزیت های مهم به شمار می رود. این مانع ها عمدتا در داخل شهرها استفاده می گردد و از لحاظ زیست محیطی مخرب به حساب نمی آیند، که این عامل مهمی در انتخاب این مانع ها برای احداث است. به هزینه ی بالا برای نگهداری و تعمیر نیاز ندارند. مقاومت بالای این مانع ها در برابر حوادث طبیعی بسیار قابل توجه است.