کیفیت آب آبیاری

کیفیت آب آبیاری
۵/۵ - (۱ امتیاز)

کیفیت آب آبیاری

با توجه به شرایط اقلیمی و جمعیتی جهان، قابلیت دسترسی به آب آبیاری مناسب، مهم­ترین عامل محدود کننده تولید غذا در آینده می­ باشد. کیفیت آب آبیاری در مناطق خشک از اهمیت ویژه­ ای برخودار است و با توجه به کمبود آب مناسب استفاده از آب­ های نامناسب و حاوی مقدار زیادی نمک­ های محلول و یا سدیم، بی کربنات و بور و سایر کاتیون و آنیون­ ها در حال افزایش است. کیفیت آب آبیاری کشاورزی بر اساس خواص شیمیایی و تاثیر آن بر گیاه و خاک، به گروه ­های متفاوتی طبقه ­بندی می شوند و مناسب بودن آن بستگی به آب و هوا، خصوصـیات فیزیکـی و شـیمیایی خـاک، نـوع گیـاه و مـدیریت آبیـاری دارد.

آب آبیاری بر اساس فاکتورهای مختلفی طبقه­ بندی می­ شود که شوری، قلیاییت، سمیت و … از جمله مواردی است که در طبقه­ بندی آب تاثیرگذار است. در دسته بندی دیگر به طور کلی شوری، کدورت، سختی، اسیدیته و گیاهان و جلبک ­ها و عوامل بیولوژیکی را موارد موثر در کیفیت آب دانسته­ اند. منابع آب آبیاری و چگونگی تامین آن نیز در کیفیت آب دخیل می ­باشد.

کیفیت آب آبیاری

منابع تامین آب مورد نیاز آبیاری در بخش کشاورزی شامل موارد زیر است:

  • منابع آب سطحی

منابع آب سطحی که شامل آب ­های جاری و آب ­های راکد می ­باشند. آب ­های جاری که حاصل جریان ­های بوجود آمده تحت تاثیر ریزش ­های جوی می ­باشد و ناخالصی ­های عمده این منابع از نوع فیزیکی است که ناشی از وجود مواد معلق معدنی و آلی می ­باشند، برخی از ناخالصی ­های شیمیایی آن ­ها مانند کلر، آهن، کربنات و بی­کربنات در صورت قرار گرفتن در معرض هوا عموما اکسید می­ شوند و مقدار کمی نیز ناخالصی­ های بیولوژیکی در آن­ ها موجود است لذا در آبیاری ­های قطره ­ای تصفیه آن­ ها الزامی است و عموما نیاز به شستشوی زیادی دارند.

آب­های راکد نیز که شامل استخرهای ذخیره، سدها، دریاچه­ های آب شیرین و… می ­باشد و از نظر آلودگی در این منابع ناخالصی ­های فیزیکی ( شن ، سیلت ، . . . ) و املاح محلول و آهن دوظرفیتی وجود ندارد. ولی ناخالصی ­های بیولوژیکی مثل خزه ­ها، جلبک­ها، برخی جانوران کوچک آبزی و آثار و بقایای موجودات زنده در آن­ ها فراوان یافت می ­شود.

کیفیت آب آبیاری

  • منابع آب زیرزمینی

منابع آب زیرزمینی به دلیل موقعیتی که دارند  معمولا کمتر در معرض آلودگی قرار می گیرند و عاری از آلوده کننده­ های فیزیکی و آلی می باشند. اکثر آلودگی منایع آب زیرزمینی ناشی از  وجود آهن،کلر، کربنات و بی کربنات کلسیم می ­باشد.

بخوانید  سد بسازیم یا نه؟ مساله این است!

کیفیت آب آبیاری

  • منابع آب نامتعارف

شامل پساب­ های تصفیه شده، آب خروجی زهکش­ ها و آب­ های شور است. در استفاده از چنین آب­ هایی باید کلیه جوانب کیفیتی آب آبیاری مورد توجه قرار گیرد  همانند گرفتگی، مسائل بهداشتی، سمیت بعضی از عناصر و مواردی از این دست باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

کیفیت آب آبیاری

 

بنابراین بر اساس نوع  منبع آب­ و موقعیت آن­ ها هر کدام در معرض آلودگی ­های فیزیکی، شمیایی و یا بیولوژیکی قرار می­ گیرند.کیفیت آب یک امر نسبی بوده و معرف خصوصیاتی از آب است که کاربرد آب را برای یک مصرف خاص تحت تاثیر قرار می­ دهد.

 

دوره غیرحضوری نرم افزار DSSAT

 

بررسی کیفیت آب آبیاری

کیفیت نامناسب آب برای آبیاری گیاهان و باغات اهمیت ویژه ای دارد. برای  بررسی کیفیت آب آبیاری فاکتور­های زیر در نظرگرفته می شود.

  • مسائل مربوط به شوری آب

آب خالص برای عبور جریان برق، رسانایی ضعیفی دارد، در صورتی که مقدار نمک آن بالا باشد به نسبت می­ تواند جریان برق را عبور دهد. زیان­ های ناشی از شوری را می­ توان بر اساس هدایت الکتریکی آب آبیاری، ECi  ارزیابی کرد زیرا شوری خاک (ECe) به نحو بارزی با EC آب آبیاری (ECi) مرتبط می ­باشد. تا زمانی که شوری خاک کمتر از ۲ دسی زیمنس بر متر باشد فقط تعداد محدودی از گیاهان زراعی با مشکل شوری مواجه خواهند شد. البته در صورتی که مدیریت صحیح اعمال شود می ­توان آب­ های شور را نیز برای کشاورزی بکار برد. کشت برخی علوفه­ ها در آب شور با هدایت الکتریکی معادل ۱۰ تا ۲۰ دسی زیمنس بر متر نیز امکان پذیر است.

 

  • نسبت جذب سدیم

به دلیل رابطه مستقیم بین نسبت جذب سدیم آب آبیاری با نسبت سدیم قابل جذب خاک، می­ توان کیفیت آب آبیاری را عامل مهم و تاثیر گذاری بر سدیمی شدن خاک در نظر گرفت. نسبت جذب سدیم را با پارامتر SAR یا Sodium Absorption Ratio تعیین می­گردد. با توجه به رابطه زیر هرچه میزان سدیم آب آبیاری در مقایسه با غلظت کاتیون­ های دو ظرفیتی منیزیم و کلسیم بیشتر باشد خطر سدیمی شدن خاک افزایش می ­یابد. در شرایط معمولی باید نسبت جذب سدیم کمتر ۱۵ باشد.

بخوانید  روش‌های برآورد رسوب

کیفیت آب آبیاری

  • باقیمانده کربنات کلسیم

این پارامتر  به عنوان شاخصی برای ارزیابی آب­ های کربناته به کار می ­رود و در آن فرض شده که تمام یون­ های کلسیم و منیزیم به صورت کربنات رسوب کرده اند. بنابراین این شاخص به تنهایی برای ارزیابی کیفی آب قابل اعتماد نیست. براساس مقادیر این شاخص هنگامی که RSC بزرگتر یا مساوی با ۵/۲ میلی اکی والان بر لیتر باشد مصرف آب مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد.

به منظور آنالیز آب آبیاری موارد دیگری چون Ph ،TDS (مقدار باقیمانده ماده خشک)، سمیت بور و کلر و سایر عناصر و… باید مورد بررسی قرار گیرند.

وجود سمیت و کیفیت پایین آب آبیاری سبب ایجاد مشکلاتی مانند تاثیر مستقیم بر عملکرد محصولات زراعی و باغی، غلظت یون، ایجاد سمیت و پایین آوردن کیفیت محصولات شده و همچنین نسبت بین اجزای شیمیایی (کاتیون های محلول) موجود در آب، ممکن است موجب گسیختگی خاکدانه شود و ساختار خاک را تخریب و نفوذپذیری آن را کاهش دهد.

کیفیت آب آبیاری

در آبیاری های سنتی استفاده از آب با کیفیت نامناسب تاثیر قابل توجهی بر خاک و گیاه دارد. در روش­ های آبیاری بارانی کیفیت آب در اغلب موارد تنها در ارتباط با خاک و گیاه مورد بررسی و ارزیابی قرار می­ گیرد ولی در روش­ های آبیاری قطره ­ای نه تنها مساله خاک و گیاه بلکه کیفیت در رابطه با عملکرد و اجزا سیستم نیز بایستی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. در این ارتباط تقریبا تمام سیستم ­های خرد آبیاری نیاز به آبی با کیفیت خوب دارند اما در آبیاری موضعی به کارگیری آب شور به طور اصولی و کنترل شده می­تواند انجام گیرد به طوری که آبیاری‌های مکرر رطوبت خاک را در حدی نگه می­ دارد که بین دو حالت خیلی خشک و خیلی تر نوسان نمی‌کند و بیشتر قسمت‌های خاک از هوای کافی برخوردار است. خیس ماندن خاک بین آبیاری‌ها، نمک‌های موجود در محلول را رقیق تر نگه می دارد. به همین دلیل در سیستم موضعی می‌توان از آب با شوری بیشتری نسبت به سایر روش‌های آبیاری استفاده کرد .

بنابراین کیفیت آب و خاک تاثیر مستقیمی بر محصول بدست آمده داشته و این امر لزوم بررسی اصولی آن توسط متخصص را توجیه می کند تا با آگاهی کامل بهترین بازده و کیفیت به دست آید.

 

 

 

دیدگاه‌ها ۰
ارسال دیدگاه جدید