آبیاری تحت فشار و انواع روش‌های آن

آبیاری تحت فشار یکی از روش های آبیاری بوده که انواع مختلفی را به خود اختصاص داده است. این روش انواع مختلفی دارد و از هر کدام آن ها در موارد خاصی استفاده می شود و هر کدام امتیازی را با خود به همراه دارند.

معرفی آبیاری تحت فشار

در آبیاری تحت فشار از لوله هایی برای این فرایند استفاده می کنند که فشاری موجود در آن بیش از فشار اتمسفر است. با استفاده از همین لوله ها آب را در سطح مزرعه پخش و توزیع می کنند. این آبیاری هر چند راندمان بالایی را از خود نشان می دهد ولی در اجرای برخی مراحل با محدودیت های مختلفی رو به رو می شوند. این محدودیت ها باعث می شوند تا این آبیاری نتواند در سطح اراضی متعدد گستردگی پیدا کند.

البته برای اینکه بتوان از امتیازات آبیاری تحت فشار بهره برد نیاز است تا پیش نیازهایی صورت گیرد که از آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکپارچه کردن تمامی زمین های کشاورزی
• سرمایه گذاری گسترده توسط ارگان های دولتی و خصوصی

لوله هایی که در این نوع آبیاری مورد استفاده قرار می گیرند به دو صورت فرعی و اصلی هستند. آب موجود با استفاده از سوراخ های متعدد در کلیه اراضی توزیع می شوند. این سوراخ ها تحت عناوینی همچون قطره چکان، آبپاش، آبفشان و یا نازل خوانده می شوند. طریقه خارج شدن آب ها نیز به صورت قطره یا ذرات ریز است.

با استفاده از آبیاری تحت فشار می توان از هدر رفت آب در موارد گوناگون همچون مسیر انتقال جلوگیری کرد.

کشور ایران جزو مناطقی به حساب می آید که آب و هوایی خشک دارد. از این رو همواره در معرض مواجه شدن با چالش های کم آبی است. به همین دلیل باید از روش های درست برای این کار بهره گرفت. این روش ها می توانند به صورت مدرنیته باشند و جایگزینی دائمی برای آبیاری به روش های سنتی شوند. از این رو اگر پروژه های مختلف باغبانی و آبیاری را در دست دارید باید بدانید مهم ترین اصلی که می تواند شما را به سمت موفقیت بکشاند، استفاده از بهترین روش های آبیاری است.

مزایا و معایب آبیاری تحت فشار نسبت به آبیاری سطحی

آبیاری تحت فشار و آبیاری سطحی همواره با یک دیگر رقابت هایی را داشته اند. به همین دلیل تقابل بین روش مدرنیته و روش سنتی یک برنده دائمی نداشته است. زیرا در هر دو مزایا و معایبی وجود دارند که در ادامه به بررسی هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت.

مزایا آبیاری تحت فشار نسبت به آبیاری سطحی

آبیاری تحت فشار شامل مزایای مختلفی است که می تواند برتری خود نسبت به آبیاری سطحی نشان دهد. از این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• با استفاده از این نوع آبیاری می توان آب را در زمین هایی که به طور ناهموار هستند نیز به طور یکنواخت پخش نمود. چیزی که در روش سطحی به ندرت دیده می شد.
• علاوه بر توزیع آب همراه با آن می توان کود و یا سم را نیز در سرتاسر اراضی کشاورزی پخش کرد. این مورد در آبیاری سطحی نیز مشاهده می شود ولی دقت و یکنواختی آن در درجات پایین تری قرار گرفته شده است.
• در این آبیاری نیاز به نیروی انسانی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد. زیرا که از تابلوهای اتوماسیون بهره برده می شود. در آبیاری سنتی یک نیرو باید بر تمام مراحل موجود نظارت داشته باشد. در آبیاری به روش مدرن تنها برای جابه جا نمودن لوله های موجود به فردی نیاز است.
• یکی دیگر از مزایایی که در آبیاری سنتی سطحی دیده نمی شود قابلیت تغییر آب و هوا است. بدین صورت که با استفاده از آبیاری تحت فشار می توان شرایط حاکم بر آب و هوای یک منطقه را کنترل کرد. موارد مورد کنترل شامل دما و رطوبت هستند. با استفاده از این فرایند از دو نوع شوک دهی فصلی یعنی سرمایی و گرمایی جلوگیری خواهد شد.

معایب آبیاری مدرن نسبت به روش سنتی

آبیاری از نوع تحت فشار تنها شامل مزایا نمی باشد بلکه معایبی را نیز با خود به همراه دارد که شامل موارد زیر هستند:

• این روش هزینه هایی بالایی دارد؛ زیرا باید تجهیزات متعددی برای آن خریداری شود. پمپ های تحت فشار، الکتروموتور، خطوط انتقال و… در بین این موارد قرار می گیرند. این موارد در آبیاری سطحی دیده نمی شود و از هزینه بسیار پایین تری بهره مند است.
• استفاده از آبیاری تحت فشار محدودیت های آب و هوایی متعددی را با خود به همراه دارد که به آن ها باید توجه زیادی شود. به عنوان مثال یکی از روش های آبیاری مدرن آبیاری بارانی است. از این نوع آبیاری نمی توان در مناطقی که بسیار خشک و یا بادخیز هستند استفاده کرد.
• در هر دو نوع آبیاری نیاز به تعمیرات و نگهداری گسترده ای است ولی هزینه های آن در نوع تحت فشار بیشتر می باشد.

انواع آبیاری تحت فشار

آبیاری تحت فشار به دو دسته کلی زیر تقسیم می شود:

• آبیاری بارانی
• آبیاری موضعی

آبیاری موضعی نیز دو روش مختلف را در بر می گیرد که شامل آبیاری قطره ای و آبیاری خطی می باشد.

آبیاری بارانی

آبیاری بارانی یکی از انواع آبیاری تحت فشار است که با استفاده از لوله هایی انجام می شود. آب در این لوله‌ها به جریان می‌افتند و سپس از قسمتی به نام آبپاش شروع به آبیاری می کند. این آبیاری همانند باران است از این رو به همین نام نیز خوانده می شود.

آبیاری بارانی روش ها و دستگاه های مختلفی را به خود اختصاص داده است که هر کدام از آن ها با توجه به نوع زمین کشاورزی انتخاب می شود.

آبیاری قطره ای

فشار آبی که در آبیاری قطره‌ای وجود دارد بسیار پایین است و از طریق روزنه یا قطره چکان به صورت قطره ای ریخته می شوند. برای اینکه بتوان فشار مورد نیاز را تنظیم و کنترل نمود نیاز به پمپ های خاص وجود دارد. این روش می تواند باعث از بین رفتن هدر رفت آب موجود شود.

آبیاری خطی

در آبیاری خطی می‌توان کانال را از وسط مزرعه عبور داد و یا با استفاده از لوله‌هایی آن را به صورت زیر زمینی به انجام رساند. در این نوع سیستم دستگاه مورد نظر کاملا به صورت مستقیم و به ترتیب رو به جلو می رود و تا وقتی ادامه دارد که به انتهای مزرعه برسد.

کاربرد آبیاری تحت فشار

امروزه بسیاری از کشورها در معرض خشکسالی  و کمبود آب در زمین های کشاورزی خود هستند. اگر روش های درستی را برای آبیاری به کار نبرند، این مشکلات شدت خواهد گرفت. از این رو استفاده از آبیاری تحت فشار مناسب ترین گزینه است. کاربرد این آبیاری این است که بتوانند مصرف آب در بخش های کشاورزی را به حداقل خود برسانند و در کنار آن توزیع آب یکنواختی داشته باشند. هر چند این روش هزینه های بالایی را با خود به همراه دارد ولی استفاده از انواع این سیستم می توانند در ماندگاری این نعمت خدادادی تاثیرگذار باشند.