معرفی روش آبیاری تیپ ( نواری)
امروزه استفاده از روش آبیاری تیپ یا نوارهای آبیاری، برای آبیاری محصولات مختلف زراعی و باغی متداول شده است. این روش در مناطقی که تلفات آب در حین آبیاری زیاد است، می‌تواند جایگزین مناسبی برای روش‌های مرسوم نظیر کرتی، نواری، شیاری و جویچه‌ای باشد. نوارهای تیپ از جنس پلی اتیلن با ضخامت‌های مختلف هستند که به صورت خوابیده و حلقه شده و در طول‌های مختلف (عمدتاً ۱۰۰۰ متری) به فروش می‌رسند. لوله‌های تیپ بسته به ضخامت آنها، دارای انواع ۱، ۲ و ۳ ساله هستند و با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و نوع کشت می‌توانند کاربرد داشته باشند. نوارهای ضخیم‌تر معمولاً برای آبیاری قطره‌ای در زیر سطح خاک استفاده شده و جنبه دائمی‌تری دارند.
آبیاری تیپ جزو سیستم‌های آبیاری تحت فشار محسوب می‌گردد که برای کارکرد و آبدهی مناسب و یکنواخت لوله‌های تیپ، به فشار ۰٫۵ تا ۲ اتمسفر (بسته به ضخامت نوارهای تیپ) نیازمند می‌باشد. این فشار که توسط ایستگاه پمپاژ تأمین می‌گردد، برای انواع کشت‌های ردیفی نظیر صیفیجات و یا گندم لازم است. با توجه به اینکه نوار آبیاری تیپ به فشار آب زیادی احتیاج ندارد، در مزارع دارای پستی و بلندی نیز بدون نیاز به تسطیح دقیق زمین قابل استفاده است. نوار آبیاری تیپ را می‌توان در هنگام کشت و به صورت دستی یا مکانیزه (با استفاده از تراکتور) در زمین نصب نمود. برای اجرای این روش، ابتدا آب برداشت شده از چاه یا هر منبع آبی دیگر، بایستی از ایستگاه پمپاژ و فیلترها عبور نماید. در حین عبور از فیلترهای شنی و دیسکی، ذرات ریز معلق و گل و لای احتمالی موجود در آب، گرفته شده و پس از ایجاد و تنظیم فشار مورد نیاز و عبور آب از لوله‌های اصلی و فرعی پلی اتیلن، وارد نوارهای آبیاری تیپ می‌شود. حذف ذرات ریز و معلق آب توسط فیلترها برای جلوگیری از گرفتگی لوله‌ها و ایجاد یکنواختی در خروج آب و بالا بردن عمر مفید نوارهای آبیاری تیپ مؤثر است.
نوارهای آبیاری تیپ دارای قطره چکان‌هایی در درون خود هستند که فواصل این قطره چکان‌ها بر روی لوله متفاوت بوده و بر اساس نوع محصول مزرعه و روش کاشت انتخاب می‌شوند. پرمصرف‌ترین نوار آبیاری تیپ از لحاظ فاصله بین قطره چکان‌ها نوارهای تیپ ۲۰ و ۳۰ سانتیمتری می‌باشد. به طور کلی تنوع در ضخامت جدار، قطر لوله، آبدهی قطره چکان‌ها و فواصل خروجی‌ها موجب می‌گردد تا عملاً طیف وسیعی از این نوع محصول در اختیار طراحان و کشاورزان قرار داشته باشد. همچنین نوارهای آبیاری تیپ از موادی ساخته شده‌اند که در برابر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید، تغییرات دما، پوسیدگی، مواد شیمیایی متداول در کشاورزی نظیر کود و سموم شیمیایی مقاوم می‌باشند.
۵ویژگی اصلی نوارهای آبیاری تیپ:
- کارگذاری سیستم تیپ به صورت دستی و یا ماشینی نسبتاً ساده و سریع بوده و بدلیل سبکی وزن نوارهای تیپ، حمل و نقل آن در مزرعه راحت است.
- در صورت جمع آوری نوارهای تیپ مزرعه با هدف استفاده مجدد از آنها در سال بعد، نیاز به فضای کمی برای نگهداری آنها می‌باشد.
- جنس پلیمری مخصوص نوار تیپ، از چسبیدن جلبک و رسوبات معدنی به آن جلوگیری می‌کند.
- مقاومت نوار آبیاری در مقابل اشعه ماوراء بنفش خورشید، کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات و اسپری‌های کشاورزی بالاست.
- در این روش هزینه‌های لوله‌های فرعی یا تیپ نسبت به سایر روش‌های آبیاری قطره‌ای کمتر است.
ثبت نام دوره طراحی سیستم نوار تیپ
مزایای آبیاری به روش تیپ:
-در این روش، ناحیه ریشه گیاه از نظر جذب آب و مواد غذایی در وضعیت مطلوبی قرار خواهد گرفت و بنابراین پاسخ مثبت گیاه به آبیاری با این روش بیشتر از سایر روش‌ها خواهد بود.
-در آبیاری تیپ، سرعت باد و پستی و بلندی زمین نمی‌تواند مانع یکنواختی پخش آب در مزرعه شود.
-آبیاری به روش تیپ مانع از جاری شدن آب در سطح مزرعه می‌شود. همچنین تبخیر آب از سطح زمین نسبت به سایر سیستم‌های آبیاری کمتر می‌شود. بنابراین مصرف آب توسط علف‌های هرز به حداقل رسیده و کنترل علف‌های هرز و بیماری‌های مزرعه ساده‌تر می‌شود. علاوه بر این، بخش عمده آبی که به زمین داده می‌شود، به مصرف تعرق گیاه رسیده و در نتیجه شاخص کارایی مصرف آب افزایش می‌یابد.
-تزریق کودهای محلول در این روش به خوبی و به میزان یکنواخت در سطح مزرعه ممکن می‌گردد.
–به دلیل کشت منظم در این روش امکان حرکت ماشین آلات سمپاشی و غیره در بین ردیف‌های گیاهان میسر می‌باشد.
-از سوختگی برگ‌ها جلوگیری می‌شود و تلفات ناشی از خیس شدن برگ‌های گیاه به حداقل ممکن خواهد رسید.
آبیاری تیپ در شرایط شوری:
برای آبیاری به روش تیپ در شرایط شور، فاصله آبیاری‌ها باید کوتاه بوده و منطقه توسعه ریشه گیاه همواره خیس نگه‌داشته شود. بنابراین، محلول خاکی که در آن ریشه‌های گیاه حضور دارند، در طول دوره رشد تقریباً رقیق باقی‌مانده و در این شرایط، جذب آب توسط ریشه گیاه راحت‌تر خواهد بود. بنابراین در شرایط شور انتظار است که آبیاری گیاه توسط لوله‌های تیپ راندمان بالاتری نسبت به سایر روش‌ها داشته باشد و گیاه راحت‌تر بتواند آب موردنیاز خود را جذب نماید. در آبیاری تیپ، حجم مرطوب شده خاک که به آن پیاز رطوبتی گفته می‌شود به اطراف لوله گسترش‌یافته و نمک نیز به‌طور مرتب از کنار لوله به خارج از پیاز رطوبتی رانده می‌شود. بنابراین اگر لوله تیپ در کنار گیاه قرار داشته باشد، نمک‌های موجود در آب و یا خاک به‌تدریج از دسترس گیاه دور می‌شوند و آسیب کمتری به گیاه وارد خواهند نمود. بنابراین مهم‌ترین نکته به‌کارگیری روش تیپ در شرایط شور، کوتاه کردن دور آبیاری است. با توجه به اینکه در روش آبیاری تیپ، آب مستقیماً روی گیاه پاشیده نمی‌شود، شوری آب باعث سوختگی سطح برگ‌ها نیز نخواهد شد. همچنین در صورت مناسب بودن شرایط مزرعه ازنظر مرزبندی و کانال‌کشی برای انجام آبیاری غرقابی، توصیه می‌شود که برای مهار مشکلات شوری در طول فصل رشد از آبیاری تکمیلی غرقابی استفاده گردد.