تغییر اقلیم چگونه بر آب تأثیر می گذارد؟

تغییر اقلیم و آب

آب یکی از ماده های حیاتی کره زمین است که طی چرخه ای خاص به شکل های مختلفی تبدیل می شود. تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین بر روی این چرخه طبیعی تاثیر مستقیم دارد و می تواند بر روی میزان، زمان بندی تبدیل و کیفیت آب کره زمین تغییرات زیادی را ایجاد کند. این ماده حیاتی مستقیما بر روی انسان ها و حیوان ها، بهداشت، سلامتی، کشاورزی، انرژی، اکوسیستم تاثیر دارد؛ در نتیجه تغییرات اقلیم می تواند به طور مستقیم بر روی مصرف کنندگان آب نیز تاثیر بگذارد.

تغییر اقلیم دائما در حال پیشروی است

با عوض شدن وضع آب و هوای کره زمین شرایط مناطق مختلف هم تغییر می کند. به عنوان مثال آب و هوای گرم باعث تبخیر بیشتر آب های زمین و اقیانوس ها می شود. به طور کلی هر چه محیطی گرم تر باشد آب بیشتری را در خود نگه می دارد. محققان پیش بینی کردند که با گرم تر شدن زمین پیامد های خطرناکی در انتظار همه موجودات زنده خواهد بود. در برخی مناطق خشکسالی های بیشتر و در برخی دیگر انتظار سیل های ناگهانی و ویرانگر می رود و این می تواند برای هر موجود زنده ای زیان بار باشد.

بارش باران و برف

با تغییر اقلیم و گرم تر شدن زمین بارش ها نیز دچار تغییر می شوند:

بارش برف در بسیاری از نقاط کره زمین کمتر شده و به جای برف، بارش باران را تجربه می کنند. در مناطق کوهستانی که اکثر اوقات با بارش برف روبرو هستند، عرض رودخانه ها کمتر خواهد شد و در عوض بارش باران در شهرها و مناطق هموار بیشتر می گردد. به نظر می رسد تا کنون تغییرات اقلیمی بر آب های زیرزمینی تاثیر چندانی نداشته، اما در حال حاضر رقابت بر سر مصرف آب های جاری لحظه به لحظه بیشتر و بیشتر می شود.

پیش بینی می شود که مناطق مرطوب به تدریج رو به خشکی بروند و همین امر سبب می شود به سیستم های آب و بخش های وابسته به آب کشورها فشار زیادی وارد شود.

تاثیر کیفیت آب بر انسان و اکوسیستم

یکی دیگر از تاثیرات تغییر اقلیم افت کیفیت آب است. با بالا رفتن دمای هوا، دمای آب نهرها، دریاچه ها و مخازن آب افزایش می یابد و این امر منجر به کاهش سطح اکسیژن محلول در آب می شود و در نتیجه استرس و فشار بیشتری روی ماهی ها، حشرات، سخت پوستان و سایر آبزیان وارد می شود.

 با شدید تر شدن بارش ها احتمال اینکه آلودگی های بیشتری (از جمله رسوبات، نیتروژن کود های کشاورزی، عوامل بیماری زا، سموم دفع آفات و علف کش ها) در آبراه ها وارد شود بیشتر می شود و با ادامه این وضعیت شاهد ظاهر شدن باکتری ها و جلبک ها در سواحل، دهانه رودخانه ها و دریاچه ها و اقیانوس ها خواهیم بود.

تاثیر تغییر اقلیم بر پدیده جزر و مد

یکی از خطرناک ترین پیامد های تغییر اقلیم شدید تر شدن پدیده جزر و مد است. با ذوب شدن یخچال های طبیعی و گسترش اقیانوس ها، علاوه بر اکوسیستم طبیعی، جوامعی که در نزدیکی ساحل سکونت دارند هم در معرض خطر قرار می گیرند. افزایش سطح دریا، آب شور را به سفره های آب شیرین هدایت می کند در نتیجه برای مصرف این آب نیاز به تصفیه آب خواهیم داشت که فرآیند پر هزینه ای است و نیاز به انرژی زیادی دارد. با توجه به این موضوع فعالیت های انسانی زیادی که مستقیم یا غیر مستقیم به آب وابسته اند، با مشکل مواجه می شوند.

تاثیر تغییر اقلیم بر جوامع انسانی

درست است که تغییرات اقلیمی بر روی همه موجودات کره زمین تاثیر منفی می گذارد اما این تاثیرات بر روی جوامع فقیر و آسیب پذیر بسیار بیشتر از حد تصور است. تخمین زده می شود در حال حاضر حداقل ۶/۳ میلیارد نفر در سراسر جهان در مناطقی زندگی می کنند که با کمبود آب مواجه هستند و این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۸/۴ الی ۷/۵ میلیارد نفر افزایش می یابد. افزایش غیر قابل کنترل جمعیت، مهاجرت بدون کنترل، تغییر کاربری اراضی، کاهش سلامت خاک، کاهش آب های زیرزمینی، تخریب گسترده محیط زیست و از بین رفتن تنوع زیستی از خطرناکترین تاثیرات تغییر اقلیم در جوامع فقیر است.

برخی از مناطق سیل و طوفان های شدید و ویران کننده را تجربه می کنند و برخی دیگر دچار خشکسالی می شوند؛ در هر دو صورت ساکنین هر دو منطقه دچار خسارت و زیان شدید می شوند. محققان پیش بینی کرده اند با تغییر روز افزون اقلیم، این رویداد ها با شدت بیشتری رخ دهند. هم زمان با این اتفاقات، افزایش تقاضا برای آب برای تولید انرژی، کشاورزی، صنعت و آب آشامیدنی باعث به وجود آمدن دعوای بزرگی بر سر این منبع محدود و گرانبها می شود. به همین دلایل، اغلب گفته می شود که تغییرات اقلیمی مستقیما بر روی آب اثر می گذارد.

تغییر اقلیم و راهکار های مقابله با عواقب آن

تغییر اقلیم یک تهدید عمیق و فرصتی بی سابقه برای سرمایه گذاری و تبدیل سیستم های مدیریت آب است تا بشریت بتواند با استفاده از تغییر شیوه های مصرف و مدیریت آب، در آینده رشد کند و از خطر انقراض دور بماند.

در سال ۲۰۱۵ کشورها تحت چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوایی (UNFCCC)، به توافق رسیدند که دمای جهانی را ۲ درجه کمتر از بالاترین دمای ثبت شده در قرن اخیر برسانند و به تعهدات خود پایبند باشند.

اثرات پیش بینی شده تغییر اقلیم در جهان و تاثیر آن بر آب

1. رشد ۱/۵ درجه ای گرم شدن کره زمین در هر دوره می تواند منابع آب را با خطر مواجه کند و جمعیت جهان را تا ۵۰% کاهش دهد.
2. افزایش غلظت گازهای گلخانه ای (GHG) منابع آب شیرین را تهدید می کند.
3. ضررهای اقتصادی ناشی از سیل بیشتر و بیشتر شده و جمعیت جهان را کاهش می دهد. پیش بینی می شود خطرات سیل در بخش هایی از: جنوب آسیا، آسیای جنوب شرقی، آسیای شمال شرقی، آفریقای گرمسیری و آمریکای جنوبی افزایش یابد.
4. افزایش فراوانی خشکسالی ها و کمتر شدن رطوبت خاک، کشاورزی و تامین منابع را با مشکل مواجه می کند.
5. تغییر اقلیم جریان و کیفیت آب را تغییر می دهد و حتی با تصفیه آب معمولی، آشامیدن آن خطرناک خواهد بود.
6. در مناطق سردسیر بارش و ذخیره برف کمتر شده و در فصل های گرم سال، سیلاب های برفی جریان خواهند داشت.
7. به دلیل گرم شدن مداوم هوا، سرعت ذوب یخ در رودخانه های دارای یخچال های طبیعی افزایش خواهد داشت اما پس از مدتی دوباره کاهش می یابد.
8. زندگی در جزایر کوچک و مناطق ساحلی سخت تر خواهد شد و منابع آب شیرین در آن نواحی به حداقل خواهد رسید.

کاهش روند تغییر اقلیم

به گفته محققان، بین اقداماتی که برای کاهش تغییر اقلیم می توان انجام داد و مصرف آب رابطه مستقیمی وجود دارد. به طور مثال کاهش انتشار گاز های گلخانه ای نیازمند مصرف آب زیادی است و از طرف دیگر بدست آوردن آب آشامیدنی سالم و شیرین دی اکسید کربن زیادی تولید می کند. جوامع بشری هنوز نتوانسته اند به طور کامل نقص های این چرخه را از بین ببرند.

با این حال برخی از استراتژی ها وجود دارد که می توانند با استفاده از آن همزمان از افزایش روند تغییر اقلیم جلوگیری کرده و منابع آب را هم حفظ کنند.

راه حل های مبتنی بر طبیعت یکی از این استراتژی هاست. به طور مثال با احیای جنگل ها و تالاب ها برای حفظ رطوبت خاک یا شارژ مجدد آبهای زیرزمینی می توان کیفیت آب را بهبود بخشید و از طرف دیگر دی اکسید کربنی که در چرخه تولید آب شیرین تولید می شود را جذب طبیعت کرد. جنگل های کره زمین بزرگ ترین منابع جذب و ذخیره کربن هستند.

گزینه های دیگری که برای این منظور می توان استفاده کرد شامل:

1. افزایش انرژی مفید مصرفی کارخانه ها
2. کاهش هدر رفتن آب (به طور مثال تعمیر نشتی و جلوگیری از خطاهای محاسباتی در مصرف آن)
3. اندازه گیری میزان مصرف آب برای مدیریت تقاضا
4. استفاده از فناوری های صرفه جویی در مصرف آب به ویژه در بخش های کشاورزی و صنعتی
5. نظارت و تنظیم سیستم های آبیاری
6. استفاده از منابع آب غیر متعارف مانند فاضلاب تصفیه شده برای مصارف کشاورزی و آبیاری
7. تولید و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و قابل بازیابی مانند نصب توربین های آبی و بادی برای تولید برق، صفحات خورشیدی و …